Dat is de weinig opbeurende boodschap in het halfjaarlijkse rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
The Great Lockdown
'Dit is een crisis als geen ander,' schrijft IMF's hoofdeconoom Gita Gopinath in het voorwoord om vervolgens toch een vergelijking te maken: 'het is zeer waarschijnlijk dat de wereldeconomie dit jaar de zwaarste recessie beleeft sinds de Grote Depressie en heftiger dan de kredietcrisis van tien jaar geleden.'
Hoewel volgend jaar enig herstel wordt verwacht, zal de economische groei van voor de uitbraak van het virus niet meer terugkeren, verwacht de VN-organisatie. 'Het is zeer onzeker hoe lang dat zal aanhouden.' Vanwege die onzekerheid bestempelt het IMF deze crisis nu al als The Great Lockdown, een verwijzing naar The Great Depression die de wereld vanaf 1929 ruim een decennium in zijn greep hield.
Vernietigende cijfers
De cijfers die het IMF in het rapport presenteert, komen hard aan. Voor Nederland verwacht het IMF dit jaar een krimp van 7,5 procent, vergelijkbaar met het op een na zwaarste scenario van het Centraal Planbureau waarbij ervan wordt uitgegaan dat de beperkende maatregelen zes maanden aanhouden en de schok op de wereldeconomie groot zal zijn. Het verschil is alleen dat het IMF deze raming als een 'mild scenario' presenteert.
Ook andere Europese landen komen er niet goed vanaf in de cijfers van het IMF: Duitsland (-7 procent), Frankrijk (-7 procent), Italië (-9,1 procent) en Griekenland (-10 procent) krijgen dit jaar allemaal grote klappen. Voor de hele eurozone verwacht het IMF een krimp van 7,5 procent. De recessie slaat praktisch geen plek in de wereld over. Ook de Verenigde Staten (-5,9 procent), Zuid-Amerika (-5 procent), het Midden-Oosten (-2,8 procent) en Afrika (-1,6 procent) bevinden zich in een neerwaartse spiraal. Enige lichtpuntje is China, waar het virus grotendeels onder controle lijkt, dat mag rekenen op een groei van 1,2 procent. Ook India blijft vooralsnog met een plus van 1,9 procent in de groene cijfers.
Diepere schok dan in 2008
De plotselinge vraaguitval door de pandemie zorgt voor een wereldwijde krimp van 3 procent. Dat is een grotere schok dan tijdens de crisis in 2008-2009 toen de wereldeconomie met 1,7 procent kromp. Daar staat tegenover dat de economie, als het virus in de tweede helft van 2020 onder controle wordt gebracht, weer een groei zal noteren van 5,8 procent.
Maar veel is onzeker, waarschuwt het IMF. Zo weet niemand hoe dit virus zich gaat ontwikkelen, hoe effectief de maatregelen zullen zijn om het virus blijvend in te dammen, hoe zwaar het wereldwijde aanbod wordt verstoord, hoe de financiële markten gaan reageren, hoe mensen zich in de toekomst gaan gedragen. 'Veel landen staan voor een complexe crisis met tegelijkertijd een schok voor de gezondheidszorg, een verstoring van de binnenlandse economie, een terugvallende export, een vlucht van kapitaal en een ineenstorting van prijzen voor grondstoffen,' aldus het IMF.
Waar baseert het IMF dit negatieve scenario op?
Het VN-orgaan noemt een aantal indicatoren die er bij elkaar voor zorgen dat de wereldeconomie op een historische recessie afstevent.
- De aard van de economische schok: De Covid-19-pandemie beperkt mobiliteit en heeft in het bijzonder een impact op sectoren die drijven op sociale interactie zoals reizen, horeca, entertainment en toerisme. Het sluiten van bedrijven en fabrieken zorgt ervoor dat wereldwijd productiestromen worden stilgelegd. Daar komen indirecte factoren bij zoals daling van inkomen, angst voor besmetting, waardoor er minder geld wordt uitgegeven, nog meer bedrijven in de problemen komen, meer mensen hun baan kwijtraken etc.
- Zichzelf versterkende kanalen: vorige crises leren dat de initiële schok wordt versterkt door een aantal factoren. De belangrijkste is de financiële markt. Onzekerheid duwt beleggers richting veilige havens en de vlucht naar liquiditeit zet een grote druk op de leenkosten. Het schaarser worden van krediet veroorzaakt financiële stremmingen. Een groeiende werkloosheid zorgt ervoor dat er minder leningen worden terugbetaald. Kredietverstrekkers worden terughoudender in het verstrekken van nieuwe leningen. Dit effect wordt nog extra versterkt doordat financiële markten wereldwijd met elkaar in verbinding staan. Vooral landen die sterk afhankelijk zijn van buitenlandse investeringen ervaren een plotselinge vlucht van kapitaal met een verstoring van de interne markt als gevolg.
- Vroege signalen van een ernstige uitval: De economische impact is al te zien in landen waar het virus eerder toesloeg zoals China. Daar was een ernstige neergang te zien van industriële productie, winkelverkopen, en investeringen in land, bouw- en vastgoed in januari en februari. Ook in ernstige getroffen landen als Italië en Spanje zijn vergelijkbare effecten te zien. In de Verenigde Staten nam het aantal werkloosheidsaanvragen drastisch toe.
- Sterke daling grondstofprijzen: De coronacrisis heeft een grote impact op grondstoffen. Metaalprijzen daalden tussen januari en maart met 15 procent., ruwe olie met 65 procent. Dit heeft een grote impact op olieproducerende landen met alle economische gevolgen van dien.
- Negatief sentiment financiële markten: Angst voor corona heeft negatieve impact op de financiële markten. De afgelopen weken verdampten miljarden aan kapitaal op de beurs. Wereldwijd zoeken beleggers zekere beleggingen zoals veilige valuta's en overheidsbonds. Dit gaat in het bijzonder ten koste van beleggingen in opkomende landen en andere risicovolle beleggingen. Dit veroorzaakt wereldwijd een serie reacties van centrale banken om hun lokale economie in de lucht te houden.
Aanbevelingen
Het IMF doet een aantal aanbevelingen om nog grotere schade te voorkomen. Zo pleit het instituut ervoor dat de allergrootste focus moet liggen op het zo snel mogelijk bestrijden van het virus en het vinden van een vaccin. Er moeten middelen worden vrijgemaakt om in de zorg te investeren. Handelsrestricties voor medische en gezondheidszorgproducten moeten worden opgeheven. Arme landen moeten worden ondersteund bij het bestrijden van het virus.
Centrale banken moeten er alles aan doen om mensen en bedrijven te beschermen tegen economische gevolgen van het crisis. De eurozone moet gezamenlijk optrekken, vindt het IMF, om de zwaarst getroffen landen te helpen bij de financiering.
Daarnaast moeten overheden met gerichte, fiscale maatregelen komen om getroffen groepen te helpen deze crisis door te komen. Het IMF constateert dat in de rijkere landen, zoals Nederland, deze maatregelen al effectief worden toegepast. Ook hier bestaat vooral de zorg voor de opkomende economieën.
