Dat zegt een aantal topeconomen in de New York Times.
'Ik heb het gevoel dat de crisis van 2008 slechts een voorproefje was van deze crisis,' zegt Harvard-econoom Kenneth S. Rogoff, medeauteur van het boek This Time Is Different: Eight Centuries of Financial Follyover de geschiedenis van economische crises.
'Zoals het er nu naar uitziet, wordt dit de diepste duik voor de wereldeconomie in honderd jaar,' aldus Rogoff. 'Alles hangt af van hoe lang het virus aanhoudt, maar als het zo doorgaat, wordt dit de moeder van alle crises.'
Langetermijngevolgen
Geen rooskleurige boodschap. Toch leeft onder veel investeerders nog altijd een hoopvol scenario van een pijnlijke, maar korte crisis: de zogenoemde tijdelijke deep freeze. Het idee is dat als dit allemaal voorbij is, mensen weer naar hun werk gaan en naar de winkelstraat om flink geld uit te geven. Afgeladen vliegtuigen vliegen dan weer de wereld rond om reizigers naar verre vakantiebestemmingen te brengen. Fabrieken pakken de draad weer op, uitgestelde bestellingen worden weer opgepakt. Alles is weer zoals het was.
Maar economen vrezen dat het zo makkelijk niet zal gaan. Er is kans op hoge werkloosheid die grote sociale kosten met zich meebrengt. Hetzelfde geldt voor een golf aan faillissementen die zal zorgen voor een verzwakking van de industrie en investeringen en innovatie zal tegenhouden.
Bovendien bestaat de kans dat veel huishoudens hun hand op de knip zullen houden door onzekerheid over de economie, maar ook over een mogelijke terugkeer van dit virus of de komst van een nieuw, dodelijker virus. De kans bestaat dat consumenten voorzichtig zullen blijven en ook aan social distancing blijven doen wanneer het virus is ingedamd. 'Dat gevoel gaat niet zomaar weg,' denkt Charles Dumas, hoofdeconoom bij TS Lombard, een beleggingsonderzoeksbureau in Londen. 'Mensen hebben een heftige schok te verwerken. Het herstel zal langzaam gaan en sommige gedragspatronen zullen langdurige en misschien wel voor altijd veranderen.'
Iedereen wordt geraakt
Deze crisis is in veel opzichten uniek. Het is in eerste instantie een medische crisis, maar ook eentje die ervoor zorgt dat mensen feitelijk door de overheid worden gedwongen om geen geld meer uit te geven. Bovendien raakt het iedereen, zowel arbeid (mensen raken hun baan kwijt) als kapitaal (beleggingen verdampen).
Daarnaast is het veel meer dan vorige crises een echte mondiale crisis, omdat corona geen hoek van de wereld overslaat. De Verenigde Staten, nog altijd de grootste economie ter wereld, verkeert vrijwel zeker in een recessie. Hetzelfde geldt voor Europa, Canada, Japan, Zuid-Korea, Singapore, Brazilië, Argentinië en natuurlijk voor China, de tweede economie ter wereld waar deze crisis ontstond. 'Eigenlijk zien we nu overal ter wereld een teruggang in de consumentenuitgaven, bovenop de impact die je zou verwachten vanwege de beperkende maatregelen,' zegt Innes McFee van, directeur van Oxford Economics. 'Dat is ongelofelijk zorgelijk.'
Steunmaatregelen
Voorlopig worden de sterkste landen beschermd door hun overheden en de centrale banken die miljarden euro's en dollars in de economieën pompen om burgers en bedrijven overeind te houden. Maar dat werkt alleen op de korte termijn.
'Ik wil graag denken dat dit een tijdelijke crisis is,' zegt Marie Owens Thomsen, hoofdeconoom bij Indosuez Wealth Management in Geneve. 'Je drukt op pauze, en straks weer op start en dan komen alle machines weer op gang. Maar volgens Thomsen geldt dat alleen in een normale situatie, niet bij een virus. 'Normaal gesproken moedigt een overheid tijdens een schok zijn burgers aan om weer naar buiten te gaan om hun geld uit te geven. Maar in deze crisis moedigen overheden hun burgers juist aan om zoveel mogelijk binnen te blijven. Hoe langer dit duurt, hoe groter de schade zal zijn op onze productiecapaciteit.'
Ontwikkelingslanden
En dat gaat alleen nog maar over de sterkste landen. In ontwikkelingslanden zal de ravage enorm zijn, verwachten economen. Kapitaal vlucht die landen uit met alle gevolgen van dien. De prijs van commodities als graan en olie is in een duikvlucht in landen als Mexico, Chili en Nigeria. De teruggang van de Chinese economie heeft grote gevolgen voor toeleveranciers in landen als Indonesië en Zuid-Korea.
De Verenigde Naties verwachten dat deze landen hierdoor in de problemen gaan komen, omdat ze hun schulden niet meer kunnen betalen. Er moet tussen nu en einde van dit jaar door ontwikkelingslanden 2,7 biljoen dollar aan schuld worden terugbetaald. Door de vlucht van kapitaal moeten deze landen hogere rentes betalen om die schulden te herfinancieren. Het begin van een vicieuze cirkel. Het IMF staat alweer klaar om de zoveelste noodkredieten te verstrekken.
Herstel in China
Positief nieuws is er wel uit China waar het virus onder controle lijkt en de economie zachtjes aan weer wordt opgepakt. Dit kan een positieve stimulans zijn voor de economieën die verbonden zijn aan China. Maar ook Chinese consumenten zullen voorzichtig blijven. Bovendien kampt het land met een groot exportprobleem als de Verenigde Staten en Europa nog in lockdown verkeren. Rogoff: 'Als Chinese fabrikanten weer aan de slag gaan, aan wie gaan ze hun spullen dan verkopen?'
