Het Transformatiecongres vond grotendeels online plaats, maar bood in de ochtend ook de mogelijkheid om op excursie te gaan in de bruisende stad Rotterdam. Tijdens één van deze excursies droeg wethouder Bas Kurvers met de bekende woorden ‘eenmaal, andermaal, verkocht!’ de bedrijfspanden van het Deliplein officieel over aan de Stichting Deliplein. De panden zijn de afgelopen jaren gerenoveerd en het plein is getransformeerd tot een ontmoetingsplek in het teken van Cultureel, Culinair en Creatief. Het is nu aan de ondernemers deze formule levend te houden. Een mooi voorbeeld van het thema van de dag.
Wonen, recreëren en economie
In de middag trapte dagvoorzitter Geert Maarse met wethouder Economie & Wijken Roos Vermeij het plenaire deel van het congres af. Maarse sprak met Vermeij hoe zij de transformatie van de stad voor zich ziet. Vermeij benadrukte dat, ook al is de vraag naar woningen enorm, er een juiste balans moet zijn tussen wonen, recreëren en economie. 'Rotterdam is een werkstad, dat is het altijd geweest. Dus je moet ook aandacht schenken aan de economie. Tegelijkertijd is de stad een ontmoetingsplaats. In veel gevallen vind je die functie in de winkelstraat, het theater of op het terras. Ook daar moet je aandacht aan besteden, want dat komt niet vanzelf.'
Gouden driehoek
Het is de gouden driehoek die deze ontwikkeling moet leiden: vastgoedondernemers, eigenaren en de gemeente moeten de samenwerking blijvend aangaan, want de ontwikkeling van de stad is nooit af. Vermeij: 'Ik geloof heel erg in het initiatief van de Rotterdammers zelf. Er zijn veel partijen met goede ideeën. Hoe gaan we dat mogelijk maken? En hoe dagen we marktpartijen uit om het moeilijke te doen? We gaan voor kwaliteit. Maar ook voor groepen die een enorme creativiteit aan de stad toevoegen, maar niet altijd de centen hebben. Rotterdam moet geen stad worden waar je alleen kunt wonen of werken als je veel geld hebt. We gaan op zoek naar het antwoord hoe zij ook een plek in de stad houden. Want alleen zo blijft Rotterdam Rotterdam.'
Wat heeft een wijk nodig?
In het debat dat volgde, gingen Fontys lector Cees-Jan Pen, architect en partner van KCAP Irma van Oort, ontwikkelaar en architect Nanne de Ru en directeur van Heijmans Vastgoed Peter van der Gugten de discussie aan. Dat deden zij aan de hand van stellingen van directeur Bestaande Stad Carlo Schreuder, waaronder: ‘Niet alleen wonen, ook het ter beschikking stellen van bedrijfsruimte is een grondrecht’, ‘De visie op branchering op een gebied moet bindend zijn voor alle partijen’ en ‘Hoe zorg je dat uitvoering en visie samenkomen?’
De panelleden waren het op veel fronten met elkaar eens. Zo pleitten ze allemaal voor het belang om goed te kijken naar wat een bepaalde wijk of locatie nodig heeft. Van der Gugten: 'Je moet formuleren wat een bepaalde wijk nodig heeft om een levendige woonwijk te blijven. Welke soort bedrijvigheid is nodig? Zorg dat er levendigheid op straat is. We willen naar een soort vakmanschap waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Hoe zorg ik ervoor dat de mensen hun huis uitkomen en voor een euro een kopje koffie kunnen drinken?'
Bereikbaar voor iedereen
Ook samenwerking was een terugkerend thema. Van Oort benadrukte dat enige sturing van de gemeente essentieel is om het grotere belang van de stad in de gaten te houden, maar benoemde ook de rol van experts: 'We hoeven het wiel niet uit te vinden. Kijk om je heen naar andere gebieden in ontwikkeling hoe zij daarmee omgaan. En wees niet bang om expertise in te schakelen.'
Goede communicatie tussen alle partijen en het vaststellen van een concrete visie en doelen noemden de panelleden als bepalend voor het succes van de transformatie van de stad. Ru sloot de sessie af met het sentiment dat Vermeij al eerder deelde: 'De stad moet bereikbaar blijven voor iedereen. Daar zit de kracht van de Hollandse stad en daar moeten we trots op zijn.'
Second cities
De volgende spreekster op het hoofdpodium was Francine Houben, internationaal gerenommeerde architect en oprichter en creatief directeur van Mecanoo architecten. Ze legde aan de hand van een aantal sprekende voorbeelden uit dat een stad nooit af is en dat deze altijd voorbereid moet zijn op (on)verwachte verandering. Zelf haalt ze haar passie uit zogenoemde second cities. In tegenstelling tot eerste steden – vaak (politieke) hoofdsteden – zijn deze steden altijd in beweging om zich aan te passen aan een veranderende economie. Houben besprak in dit kader Birmingham en Kaohsiung. Beide steden zijn in de jaren tachtig van de vorige eeuw begonnen met de transformatie van industriële (haven)stad naar bruisende cultuurstad die zich richt op leefbaarheid.
Handjes
Houben had haar voorbeelden niet voor niets meegenomen. Ook Rotterdam is zo’n second city en altijd in beweging. Volgens haar ligt de uitdaging voor de transformatie voor Rotterdam in ‘handjes’. Die komt de bedrijvigheid in steeds grotere mate tekort. Zowel educatie als mobiliteit spelen een hoofdrol om wonen en werken in Rotterdam nader tot elkaar te brengen. Houben: 'Educatie is de motor van de economie van de toekomst. Hoe je onderwijs en de juiste opleidingen koppelt aan de verandering van het bedrijfsleven. Daarin speelt ook mobiliteit een grote rol.' De randgebieden - met name de haven – moeten in dit kader weer meer naar elkaar toe gebracht worden. Die zijn namelijk uit elkaar gegroeid.
Houben sloot af: 'Rotterdam is in transitie op veel fronten. Het is buitengewoon complex, maar wel een goede en interessante zaak. Voor die transformatie zijn veel partijen nodig. Dat kun je niet alleen. Je hebt op allerlei vlakken expertise en kennis nodig. Dat is de echte opgave van Rotterdam.'
Data moet je delen
Na twee rondes breakoutsessies, waarin de deelnemers dieper doken in een thema rond transformatie, sloot professor, ondernemer én trendwatcher Deborah Nas de dag af. Zij liet haar licht vallen op technologie en innovatie en hoe wij daar mee omgaan, zeker in het kader van de energietransitie. Met een team van toptalenten op dat gebied, heeft zij dat onderwerp in drie subthema’s ondergebracht: verminderen van de consumptie, digitaliseren van de energiesystemen en decarboniseren van de maatschappij. Bij alle drie de thema’s kwamen Nas en haar team tot drie terugkerende basisconcepten: digital twins, blockchain en marketplaces. 'Data kunnen we pas effectief gebruiken als we deze kunnen delen met elkaar.'
Denk als een startup
Nas constateerde dat voornamelijk startups en missiegedreven bedrijven vol in de uitdaging springen om de bestaande gebouwde ruimte te verduurzamen met gebruik van deze technologieën. Ze legde uit dat het niet gemakkelijke is de al gebouwde omgeving om te gooien, maar zocht de oorzaak ook in eigenschappen van de mens. 'De angst is sterker dan de vreugde van de mogelijke voordelen en ons referentiekader bepaalt wat we zien.' Oftewel, al sinds de oudheid schrikt nieuwe technologie af en kiezen we liever voor oplossingen die we al kennen.
Daarom eindigde Nas met een oproep: 'Probeer te denken als een startup. Neem een team slimme denkers en creatieve geesten uit je organisatie. Combineer hen met een aantal jonge techspecialisten van buiten. Zet ze apart en geef ze de opdracht: Wat als je ons bedrijf helemaal opnieuw kunt bedenken? Wat als je het helemaal anders kunt doen? Dat is de enige manier om van binnenuit te veranderen en te zorgen dat we met zijn allen die transformatie versnellen.'
Bekijk het congres terug:
Interview wethouder Vermeij
Paneldiscussie
Onder leiding van Geert Maarse met Cees-Jan Pen, Irma van Oort, Nanne de Ru, Peter van der Gugten & Carlo Schreuder
Keynote Francine Houben
Keynote Deborah Nas
1.Zet in op multifunctionele gebieden; van mono naar multi:
Transformatie van Jaarbeurs-terrein Utrecht
2. Zet in op ecosystemen van werk:
Toon eens wat meer liefde voor bedrijventerreinen.
3. Zet in op innovatie:
Succesfactoren, voor- en nadelen van verschillende soorten innovatieomgevingen
4. Zet in op gebiedstransformatie:
Herontwikkeling tot een uniek nieuw stuk stad: het Codrico Terrein.
5. Zet in op Transformeren ken je leren! (Pandniveau):
Fakton gaat in op leerpunten bij transformatie op pandniveau
6. Zet in op Transformeren ken je leren! (Gebiedsniveau):
Impulsaanpak Winkelgebieden
7. Stadsprojecten Rotterdam: een inkijk bij het Getijdenpark Feyenoord en het Nelson Mandelapark
