Toen de champagneflessen net waren ontkurkt om een nieuw jaar in te luiden, waren weinigen bezig met een virus uit China. Dat er een keer een recessie aan zou komen, voelden de meesten wel aan. Sterker nog, er werd flink voor gewaarschuwd. Zo zei de hoofdeconoom van de Wereldbank tijdens de ULI Europe jaarconferentie in Amsterdam op 5 februari nog 'dat de vastgoedzeepbel spoedig zou barsten'.
Reconstructie faillissement Hudsons Bay
Maar de Nederlandse vastgoedsector had toch wel andere zaken aan het hoofd dan zich zorgen maken over een naderende crisis. We zijn het bijna vergeten, maar begin van 2020 stond in het teken van berichtgeving over Hudsons Bay. Het faillissement van de Canadese warenhuisketen werd namelijk precies op 31 december 2019 uitgesproken. Dit was het begin van juridisch getouwtrek over de afwikkeling van de huurovereenkomsten. Redacteur Peter Hanff maakte een reconstructie.
Amazon: de aanval op de winkelstraat
Toen weinigen nog van corona hadden gehoord, gingen discussies in de vastgoedsector toch wel al vaak over de kaalslag in de winkelstraten. Grote online spelers zouden het retailers in stenen winkels steeds moeilijker maken. En dan werd 2020 ook nog eens het jaar dat Amazon officieel zijn Nederlandstalige website zou openen. Vastgoedmarkt maakte een portret van deze Amerikaanse disruptor die in 2020 de aanval op het Nederlandse winkellandschap zou inzetten.
Noodknop en Amsterdamse bemoeizucht
In het pre-coronatijdperk was er ook veel te doen rondom de alsmaar toenemende regeldruk in de vastgoedsector. De gevreesde noodknop ging van tafel, maar er kwam wel een maximum op de huurstijgingen. Maar daarnaast gingen sommige gemeenten zelf wel veel verder in het aan banden leggen van de vrije huursector. Exemplarisch was het verhaal van Berghaus Plaza. Belegger Kroonenberg Groep wilde het kantoorgebouw transformeren tot woongebouw en er zelfs woningen bovenop bouwen, maar het vastgoedbedrijf gooide de handdoek in de ring doordat het project door Amsterdamse regelgeving te complex en tijdrovend werd. Kroonenberg verkocht het daarom aan projectontwikkelaar Boelens de Gruyter.
'Vastgoedwereld zal niet aan disruptie ontsnappen'
En in het pre-coronatijdperk waren er hier en daar ook zorgen over technologische innovatie die de als traditioneel beschouwde vastgoedsector buitenspel zou kunnen zetten. Vastgoedmarkt sprak met innovatie-expert Yuri van Geest over de dreigende disruptie. In een boeiend gesprek deelde Van Geest ook een advies aan de vastgoedsector: 'Technologieën als kunstmatige intelligentie en blockchain zorgen voor snelheid, efficiëntie en personalisatie. Vastgoedprofessionals moeten focussen op waar ze goed in zijn: mens zijn.’
Nieuw kantoor Uber
Maar het pre-coronatijdperk was er toch vooral een zonder zorgen. Spectaculaire deals waren aan de orde van de dag en Vastgoedmarkt deed daar graag verslag van. Zoals techbedrijf Uber dat zijn internationale hoofdkantoor vestigde in Tripolis Park. Hoe verhuur je 30.000 m2 kantoor aan een grote Amerikaanse technologieonderneming? Dit waren de zeven redenen voor Uber, bekend van de taxi-app, om voor Tripolis Park in Amsterdam te kiezen.
Corona doet zijn intrede
Dan is plotseling alles anders als het coronavirus een verwoestend spoor door de wereld trekt. Op Vastgoedmarkt begint het met onschuldige zorgen. Gaat de beurs MIPIM wel door? Wordt de Provada verplaatst? Maar dan, als ook Nederland massaal naar huis wordt gestuurd, beginnen de grotere zorgen. Retailers stoppen plotseling met het betalen van huur. Sommige vastgoedbeleggers weigeren. Er ontstaan een clash tussen retailers en beleggers. Een vastgoedbelegger uit Dordrecht kondigt in Vastgoedmarkt aan dat hij retailreus AS Watson failliet wil laten verklaren. Dit bericht zou zelfs de nieuwspagina's van de Financial Times halen. Vastgoedmarkt maakte een driedelige reconstructie van dit gevecht tussen retails en vastgoedbeleggers. Wie echt alles wil teruglezen van de eerste maanden corona in vastgoed kan terecht op deze overzichtspagina waar alle artikelen op een rij zijn gezet door de redactie.
Vastgoedmonitor: van pessimisme tot licht optimisme
Sinds het uitbreken van de coronacrisis peilt Vastgoedmarkt samen met onderzoeksbureau USP het sentiment in de vastgoedmarkt. Dit geeft een goed inzicht in hoe vastgoedprofessionals deze coronacrisis doorstaan. Aanvankelijk pessimisme over de impact van vastgoed op de kantorenmarkt en makelaars die massaal aangaven gebruik te zullen maken van de overheidssteun, verandert tegen het einde van het jaar in licht optimisme. Tegen het einde van het jaar zien veel vastgoedprofessionals dat het herstel zijn intrede heeft gedaan.
Daarnaast geven de grote vastgoedadviseurs in december aan in een onderzoek van Vastgoedmarkt dat uiteindelijk niemand gebruik heeft hoeven maken van de NOW-steun.
'Over voetbal lullen in de pantry hoort er gewoon bij'
Als de coronacrisis enkele maanden onder ons is, begint de realiteitszin door te dringen tot de vastgoedsector. Retail? Dat is niet best, maar daar ging het al niet goed. Kantoren? Die zijn misschien wel essentiëler dan ooit. Het grote thuiswerkexperiment begint velen namelijk flink te vervelen. Toch zullen er wel degelijk bedrijven zijn die gaan inkrimpen in aantal kantoormeters. Hoe groot is het effect van corona nou écht op die kantorenmarkt? Vastgoedmarkt sprak met diverse experts in binnen en buitenland en publiceerde een spraakmakend artikel dat de hele sector doorging. Een niet nader genoemde vastgoedadviseur noemde dit 'het beste artikel over de kantorenmarkt sinds Covid'. Wat opvalt in het artikel is de nuance: natuurlijk is het werken op kantoor geen verleden tijd. Want laten we eerlijk zijn: over voetbal lullen in de pantry hoor er gewoon bij.
Coronatalks: videocalls met prominenten uit de vastgoedsector
En plotseling was daar het spontante idee van de Corona Talks. Een wekelijkse videocall met hoofdredacteur Servaas van der Laan en prominenten uit de sector. Gesprekken van maximaal 20 minuten over hoe corona iemand raakt op persoonlijk en zakelijk vlak. De video's bleken een welkome ontspanning te bieden in een stressvolle periode en geven een prachtig inkijkje in hoe verschillende vastgoedprominenten deze crisis beleefden. Kijk hier de laatste Corona Talks met Huib Boissevain terug. Vanuit hier kunt u op eerdere Corona Talks klikken.
Positief nieuws graag
Vastgoedmarkt kreeg tijdens de coronacrisis herhaaldelijk de klacht alleen maar slecht nieuws te brengen. Tsja, als het huis in brand staat, is er weinig positiefs te melden. Toch wilden we onze ogen niet helemaal sluiten voor de positieve verhalen. We maakten een portret en interview met vastgoedbelegger Bert Degenaar die tegen ruiten en roeien in een nieuw hotel opende in Utrecht: Uit de brokstukken van deze crisis bouwen we iets moois op.
Storm bij Vastned en Unibail
En dan was er nog de casus Vastned dat te maken kreeg met een activistische aandeelhouder. Aat van Herk eiste het vertrek van de volledige top van de winkelbelegger. Van Herk krijgt zijn zin. Taco de Groot vertrok. Voormalig hoofdredacteur van Vastgoedmarkt, Ruud de Wit, haalde uit naar Aat van Herk.
Ook bij Unibail Rodamco Westfield stormde het flink de afgelopen maanden. De koerst stortte in, wat de vraag opwierp. Heeft het bedrijf zich verslikt in de overname van Westfield? Vastgoedmarkt zocht het uit. Ook hier activistische aandeelhouders die een extra aandelen-emissie dwarsbomen en een coup plegen. Het brengt winnaar van de oeuvre-award Jaap Blokhuis tot de constatering: Unibail had niet moeten groeien om te groeien.
Woningmarkt: de gekte en de overdrachtsbelasting
Na corona kreeg de vastgoedsector er nog een extra zorg bij na Prinsjesdag. De overheid presenteerde het plan om de overdrachtsbelasting voor beleggers te verhogen naar 8 procent. De redactie van Vastgoedmarkt heeft overal gezocht, maar kon geen enkele expert vinden die dat een goed idee vond. Intussen raasde de gekte op de woningmarkt maar door en werden er weer nieuwe records gebroken.
De impact van corona op de woningmarkt werd ook tijdens een van de virtuele sessies op Provada Live besproken door redacteur Robert Paling samen met enkele experts. Alle artikelen over deze bijzondere Provada zijn op deze overzichtspagina terug te vinden.
Vastgoedman van het jaar
Natuurlijk koos de redactie ook in dit coronajaar weer een vastgoedman van het jaar. Jeroen Lokerse kreeg dit jaar de eervolle titel vanwege zijn prominente aanwezigheid in deze crisis. Vastgoedmarkt sprak met Lokerse in een interview waarin hij terugblik op het afgelopen jaar.
Andere verhalen
Gelukkig waren er ook nog niet-coronaverhalen. De redactie merkte dat in de loop van het jaar hier steeds meer behoefte aan was. Zo maakte de redactie een mooie serie over de 15-minutenstad, een concept waarbij alle voorzieningen in de stad op 15 minuten afstand zijn. En produceerde de redactie een special over demografie met onder meer een interview met demoraaf Jan Latten die pleit voor bevolkingspolitiek om de vastgoedsector rust te gunnen.
En er was deze spraakmakende analyse over het hoofdkantoor van ABN Amro op de Zuidas dat in de verkoop wordt gezet. Wat gaat dit kantoor opbrengen. Vastgoedmarkt deed alvast een voorspelling. Inspirerend is tot slot de interviewreeks die eindredacteur Jannike Huisman doet met succesvolle vrouwen in vastgoed. Lees bijvoorbeeld hier het interview met Marieloe van der Stoep van Uber
En natuurlijk waren er nog veel meer bijzondere verhalen dit jaar en gaat de redactie van Vastgoedmarkt ook volgend jaar weer alle ontwikkelingen voor u verslaan. Zorg dat u niets mist, en mocht u nog geen abonnee zijn, meld u dan hier onder aan voor onze nieuwsbrief. Fijne dagen gewenst namens de redactie!
