Bevolkingspolitiek is iets dat vaak wordt geassocieerd met enge landen. China deed het met de éénkindpolitiek, de Sovjets deden het met hun massale volksverhuizingen en de eugenetica van met name de nazi's is natuurlijk het bekendste voorbeeld waarom bij velen de rillingen over de rug lopen bij het horen van die term.
Toch is bevolkingspolitiek een normaal fenomeen in vooral migratielanden. Zo bepaalt de VS al sinds mensenheugenis wie er voet aan wal mag zetten en wie niet. En ook Nederland heeft bevolkingspolitiek in de grondwet vastgelegd. In artikel 2 staat duidelijk omschreven dat de wet bepaalt wie zich Nederlander mag noemen en wie niet. Het is dus een misvatting dat migratie Nederland 'overkomt'. Toch blijkt uit bevolkingsprognoses dat we er maar weinig grip op hebben.
22 miljoen inwoners in 2050
In opdracht van de Tweede Kamer hebben het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (Nidi) verschillende scenario's van de Nederlandse bevolkingsgroei onderzocht. De scenario's lopen uiteen van een krimp van 300.000 tot een groei van 4,7 miljoen. De onzekere factoren zijn kindertal, levensverwachting, maar vooral migratie. Onze bevolkingsgroei wordt voor 90 procent bepaald door migratie.
Die migratie is nodig om de leegtes op de arbeidsmarkt die de vergrijzende bevolking achter laat, op te vullen. Migratie is dus een (tijdelijke) oplossing voor ons vergrijzingsprobleem. Maar tegelijkertijd brengt migratie ook een aantal problemen met zich mee, waar het uitputten van de voorzieningen de meest in het oog springende is.
2 miljoen huizen
Als migratie niet wordt gereguleerd, brengt dat een hoge druk op de voorzieningen met zich mee. Zo zal er een groter beroep worden gedaan op de zorg en de sociale voorzieningen (de twee grootste kostenposten van de overheid). Maar ook zal er een strijd om ruimte ontstaan. De groei voltrekt zich namelijk hoofdzakelijk in de dichtbevolkte, veertig grote gemeenten van Nederland.
Dit zorgt voor onleefbare taferelen: de wegen lopen nog voller, het openbaar vervoer raakt nog meer overbelast, de woonwijken barsten uit hun voegen. Omdat het aantal huishoudens toch al gestaag groeit vanwege de vergrijzing zal een hoog migratiesaldo de woningnood drastisch verergeren. In het groeiscenario van het CBS en het Nidi wordt uitgegaan van een huishoudensgroei van 2 miljoen. Die opgave komt bovenop de bestaande woningnood.
Bijbouwen of afremmen?
Op dit moment klinkt er een luide oproep vanuit de bouw- en vastgoedwereld om de groei te faciliteren door flink bij te bouwen. Obstakels om die miljoenen woningen in snel tempo te kunnen bouwen, moeten uit de weg worden geruimd. De gekozen oplossingsrichting houdt dus in: meer huizen, meer wegen, meer ov-locaties. Meer, meer, meer. Hierbij wordt uitgegaan dat die bevolkingsgroei een natuurverschijnsel is waar je geen invloed op kunt uitoefenen. Maar dat is een misvatting.
Natuurlijk kun je mensen niet vragen om geen kinderen meer te krijgen of in godsnaam toch niet zo oud te worden. Wat je wel kunt doen is artikel 2 van de grondwet gebruiken: migratie inperken. Want waarom beweegt de regering wel hemel en aarde om de stikstofuitstoot omlaag te brengen en de zeespiegelstijging te beperken, maar houdt het kabinet tegelijkertijd de deur open voor nieuwe inwoners. Dat lijkt tegenstrijdig: als er iets slecht is voor het milieu dan is het de mens zelf. Ook om ecologische redenen ligt een inperking van de bevolking dus voor de hand.
Tijd voor een intelligente discussie
Dit is geen pleidooi om ons achter de dijken te verschuilen en de grenzen dicht te gooien. Dit is een oproep tot een intelligente discussie over de bevolkingsgroei. Hebben we al die migranten echt nodig voor onze economie? En welke willen we? Bedrijven zijn dol op laagbetaalde migranten, vooral omdat ze dan niet hoeven te investeren in innovatie. Het beperken van economische migratie kan dus ook een aanjager zijn van innovatie. Hebben we migranten echt nodig voor de tekorten in de zorg? Als we onze bevolkingsgroei inperken, krijgt de zorg misschien wat meer ruimte. Bovendien hebben migranten, als ze in Nederland blijven, later ook zorg nodig. Moeten er dan nóg meer migranten bij?
In plaats van eenzijdige discussies over de woningnood, stikstof en de energietransitie wordt het tijd voor een bredere discussie over de grote veroorzaker van die problemen: ongeremde bevolkingsgroei. Daar zullen de discussies en debatten in aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen volgend jaar over moeten gaan.
