Dit beeld was als gevolg van stikstof, PFAS en onze ruimtelijke procedures volgens de bouwsector al zorgelijk. Vrijdag 3 april dit jaar schetste het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB), gebruikmakend van ervaringen van eerdere crisis, een inktzwart scenario voor de bouw: de komende twee jaar gaan 40.000 banen in de bouw verloren (8 procent krimp) en de bouwproductie krimpt met 15 procent. Het EIB gaat hierbij uit van een economische krimp van 5 procent (het zogenaamde middelste CPB scenario). Gelet op onze demografische groei betekent dit dus een verdere toename van de woningnood, die al 300.000 bedroeg.
Op scherp
Tegelijkertijd leidt dit tot een zorgelijke rem op de noodzakelijke verduurzaming van de woning- en gebouwenvoorraad. Het EIB pakt zoals altijd haar rol met verve. Dit kunnen we toch niet laten gebeuren. De hele bouwsector en de politiek wordt hiermee op scherp gezet na te denken over omvangrijke steun voor de bouwsector naast de huidige steunpakketten. Deze conjunctuurgevoelige sector wordt hard geraakt en de wetmatigheid doet zich gelden dat ‘als het slecht gaat met de economie, het nog slechter gaat met de bouw’.
Twee cruciale factoren
Los van het feit dat het EIB de huidige crisis wel erg makkelijk gelijk schakelt met eerdere, vooral economische crisis, gaat de analyse voorbij aan twee cruciale factoren: innovatie en technologie en de huidige rol van de overheid in combinatie met de urgente verduurzamingsopgave. Ervaring leert dat bedrijven tijdens en na crisis extra investeren in digitalisering van de bedrijfsvoering. Het EIB gaat totaal voorbij aan bouwinnovaties, waarin slimmer, sneller, flexibeler kan worden ontwikkeld. De bouwsector is daarnaast gelet op de voorspelde recessie min of meer gedwongen te innoveren.
Slimmer ontwikkelen
Digitalisering van processen, 3D-printing, robotisering en Artificial Intelligence zorgen voor extra (modulaire, houskeletbouw) productie. Daarbij is het van belang om meer te werken met een Bouw Informatie Model (BIM), waarbij alle data in een model staan. Deze kun je eenvoudig delen waardoor geen informatie verloren gaat en faalkosten sterk naar beneden gaan. Dit heeft grote invloed op de versnelling van de (tijdelijke) woningbouwproductie.
In het verlengde hiervan wordt ook niet gerept over de noodzakelijke andere kijk op grondstoffen en innovaties op het gebied van urban mining, grondstoffen- en materialenpaspoorten en forse ambities rond circulair inkopen en aanbesteden. Of stelt het EIB impliciet dat men niet gelooft in dergelijke innovaties?
Stimulatie economie door huizenbouw
Momenteel investeert de Rijksoverheid een ongekend omvangrijk pakket van 90 miljard euro in de economie en samenleving. De ‘glas-is-erg-leeg-boodschap’ van het EIB kan wel wat inspiratie gebruiken. Ik verwijs hierbij naar het Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) advies ‘naar een duurzame economie’ van december 2019. De RLI wijst op de onmisbare rol van de overheid met betrekking tot de grote en onvermijdelijke verduurzamingsopgave waar de economie voor staat. Nu is het momentum de (bouw)economie en werkgelegenheid te stimuleren door de bouw van betaalbare huizen en gebouwen die duurzaam zijn.
Zorg er meteen voor dat per direct de verhuurdersheffing voor corporaties is afgeschaft, zodat juist de aanpak van meer kwetsbare wijken met relatief veel sociale woningbouw wordt versneld. Dit mes snijdt ook nog eens aan twee kanten, want in deze wijken wordt de klap van de economische neergang vaak het hardste gevoeld. In deze tijd leidt je toch geen gezichtsverlies de mispeer van de verhuurdersheffing terug te draaien.
Bouw aan een duurzame toekomst
Inspireer de verduurzaming van de sector verder door tijdelijk geen BTW te heffen op renovatie, isolatie, transformatie en daarmee verduurzaming van de bestaande voorraad. In dit kader is ook nog veel winst te behalen door grote bouwbedrijven en corporaties meer te betrekken bij de regionale energiestrategieën waar aan wordt gewerkt. Koppel de roep om anti-cyclisch te investeren aan de onvermijdelijke duurzame versterking van ons vestigingsklimaat door de aanleg van rail-, HOV en fietsnetwerken, maak het stroomnet klaar voor de energietransitie en zet een deltaplan op voor het herstel van ecosystemen, landschap en onze klimaatbestendige grond- en drinkwatervoorziening. Kortom, bouw aan een duurzame toekomst. Daarmee helpt je de bouwsector pas echt.
