De ontwikkeling HS College Campus beslaat het gebied tussen station HS en Laakkanaal, afgebakend door Calandstraat en Trekvliet. Nu weten studenten van Haagse Hogeschool en roc Mondriaan, werknemers van T-mobile en UWV en Megastores-shoppers niet hoe snel ze het stenige, tochtige gebied moeten verlaten. Straks moeten duizenden bewoners, hotelbezoekers en werknemers van hippe start-ups en toonaangevende hoofdkantoren voor continue levendigheid zorgen. Niet auto’s maar wandelaars en fietsers zullen het straatbeeld domineren.
De beoogde landmark op de kop van het projectgebied is een 180 meter hoge woontoren aan Rijswijkseweg 60. Van Deursen Group en Movement Real Estate starten al begin 2020 met de bouw. De hoogbouw zat eerst niet in de planning, verklaart Van Deursen-directeur Arno Schneider. ‘Najaar 2017 reden we op weg naar een andere aankoop in Den Haag langs het glazen kantoor. Een gebouw op zo’n prominente plek vlakbij station HS en de binnenstad zagen we als een enorme kans. Eigenaar Jovi Investments kenden we en we kwamen snel tot overeenstemming. Ons plan was het kantoor naar woningen te transformeren. Het Haagse stadsbestuur was echter net bezig met plannen voor hoogbouw en verdichting in dit gebied. Dus werd het sloop en nieuwbouw. Dat we de hoogste toren van Den Haag neerzetten, zegt ons niets. Onze inzet is om een monument van de toekomst te creëren. Het hoogwaardige ontwerp zal daarin voorzien.’
Landmark aan Trekvliet
De afgelopen 1,5 jaar hebben de ontwikkelaars samen met het Haagse stadsbestuur en ontwerpers Mecanoo, Arup en West8 een haalbare businesscase opgesteld. ‘We zijn uitgekomen op twee woontorens van 150 en 180 meter met 1.500 woningen. Dat zijn er 200 meer dan aanvankelijk gepland. Op die manier kunnen we betaalbare huurappartementen realiseren, waarvan 30 procent sociaal. De woningen zijn bestemd voor young professionals, studenten, expats en empty nesters. De voorzieningen zijn daar ook op ingericht. In de plint en op een deel van de eerste verdieping realiseren we volgens ons community-concept Included horeca, sportfaciliteiten, een stomerij, fietsenmaker, boodschappenservice, een keuken en een bioscoopje of gaming-ruimte. Aan de Trekvlietzijde komt een café met buitenterras. Door het uitzicht op het water, het toekomstige park en de nieuwbouw op de Binckhorst kan het een horeca-hotspot worden.’
De sloop van het huidige kantoor kan mogelijk al dit jaar beginnen, besluit Schneider. ‘Dankzij de fijne samenwerking met gemeente en verkoper hopen we al in het eerste kwartaal van 2020 met de bouw te beginnen. De oplevering moet dan 2,5 jaar later volgen. Samen met verkoper zullen we de huidige gebruikers huisvesten in andere Haagse Jovi-panden. Ons project zal niet tot meer maar minder autoverkeer leiden, omdat we zetten op fiets en ov. ’
Nieuwe skyline
De toplocatie in het projectgebied aan weerszijden van de stationsentree heeft Life in handen. De Belgische investerende ontwikkelaar heeft de posities tussen 2016 en 2018 opgebouwd en is een samenwerking aangegaan met Sens real estate. Hun vehikel Life makes Sens realiseert met HS Kwartier een hoogbouwcluster van 245.000 m2 dat niet zou misstaan in Manhattan. Op de huidige parkeerplaats naast roc Mondriaan komen twee torens van 140 en 160 meter met 20.000 tot 45.000 m2 kantoorruimte, een hotel, 300 tot 600 woningen en een commercieel programma in de eerste twee lagen. De beoogde bouwstart is medio 2020, de oplevering volgt eind 2022. Op de plek van The Globe zijn ook twee torens van 140 en 160 meter voorzien. The Globe zal op zijn vroegst begin 2022 worden gesloopt. In deze ontwikkeling is ruimte voor 600 tot 800 woningen, 30.000 m2 kantoorruimte en een stedelijke plint. Over de nieuwe stationsentree is een onderwijscluster van 20.000 m2 voorzien. PostNL wordt de hoofdgebruiker van het vernieuwde stationspostkantoor. Hierachter begint Life Makes Sens mogelijk al medio 2020 met de bouw van een 135 meter hoge woontoren. De ontwikkelaars benadrukken wel dat het programma en de uitvoering afhankelijk zijn van de marktvraag.
Life-ceo Toon Haverals wil niet teveel nadruk leggen op de hoogte. ‘Hoogbouw is voor ons geen doel op zich. Het gaat ons om het creëren van permanente levendigheid, waarvoor een bepaald volume nodig. Aan zo’n belangrijke stationsentree moet je bovendien een groot architectonisch gebaar maken. Over een paar jaar gaan mensen hier pintjes drinken, flaneren langs de groene wandelboulevard en ontstaat er sociale controle.’
Verbindend vastgoed
De schaalgrootte en het ambitieniveau van College Campus HS zijn ongekend, stelt Sens-partner Gerad Schoenaker. ‘In geen enkele stad in Nederland gebeurt zoiets groots. We hebben het hier over een complete wijk die compleet van aanzicht verandert.’ Life makes Sens zal volgens hem ook een maatschappelijke spin-off bewerkstelligen. ‘Ons motto is more city more life. Life en Sens voegen niet alleen kwaliteit toe, maar we willen ook een probleem oplossen. Ik ben ervan overtuigd dat door ons project een lastig stuk stad leefbaar wordt en Den Haag een hoogwaardige centrumlocatie rijker is.’ Haverals voert het belang van het project nog een stuk verder. ‘Door de trek naar de grote stad en de noodzakelijke verdichting is verbinding tussen mensen en culturen belangrijker dan ooit. De afgelopen jaren staan mensen steeds meer tegenover elkaar. Met HS Kwartier ontwikkelen we vastgoed dat mensen verbindt en niet scheidt. Doen we dat niet, gaat het juist in de grote steden echt mis.’
Het eerste project is de transformatie van het oude stationspostkantoor naar een modern en duurzaam gebouw voor PostNL (19.000 m2) en het eigen co-workingconcept Fosbury & Sons (6.000 m2) met horeca. Het huurcontract van PostNL in het Haagse kantorendistrict Beatrixkwartier loopt medio 2021 af. Als voormalig gebruiker had PostNL al een band met het kantoor, vertelt Schoenaker. ‘PostNL gaf aan met zijn hoofdkantoor naar een groot treinstation te willen. Niet alleen uit duurzaamheidsoogpunt maar ook om de strijd om jong talent te winnen. Millennials willen liever een werkgever op een stationslocatie dan een auto van de zaak. Hun huidige hoofdkantoor bestaat uit kleine vloeren. Ons gebouw heeft veel open ruimtes en grote vloeren van 2.500 m2. Onze beelden van de nieuwe Waldorpstraat , de menselijke maat, het vele groen en de levendige plinten trokken hen over de streep.’
Gewild door beleggers
Sinds PostNL heeft getekend, tonen meer grote kantoorgebruikers belangstelling voor het gebied, merkt Haverals op. ‘De komst van PostNL is een signaal naar de markt. Er hebben zich interessante partijen gemeld. Beleggers komen zelf naar ons toe. We zullen kiezen voor beleggers die zich met soortgelijke projecten bewezen hebben en geloven in inclusie.’
In Laakhaven-Centrum staan nog van andere projecten op stapel. De Haagse ontwikkelaar Bond Development begint dit jaar de bouw van Waldorp Four, vier woontorens met 800 appartementen tegenover Megastores. Tegenover Waldorp Four wordt het kantoorgebouw Taalplein aan Calandstraat 12 vervangen door twee woontorens van 70 en 100 meter met bedrijfs- en kantoorruimte op de eerste lagen. Aan de Verheeskade gaat Bond met Ten Brinke in 2020 twee woontorens met 600 appartementen bouwen. Langs de Verheeskade zijn nog acht woongebouwen gepland. De Praxis en Shurgard zullen wijken voor vier woontorens. Op de locatie van het UWV-kantoor en de aanpalende laagbouw aan Verheeskade 25 komen vier hoge woontorens met een totale oppervlakte van 120.000 m2.
Dit artikel staat ook in Vastgoedmarkt april 2019
